شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

انتساب پاره ای رویدادهای تاریخی و آثار و ادوات باستانی به شخصیتهای مشهور و شناخته شده تاریخی، در ایران و سراسر جهان رواج داشته است. چنین انتسابهایی هم به دست عامه مردم و هم به دست دانشمندان و پژوهشگران صورت گرفته است. اما پای نفشردن بر درستی داده های تاریخی یا استنباط های پیشین و کوشش برای جبران اشتباههای متداول، وجه مشخصه میان پژوهشگران و عوام است. چنین انتسابهایی در مورد شخصیتهای تاریخی مانند اسکندر مقدونی و انوشیروان ساسانی و شاه عباس صفوی بیش از دیگران دیده شده است

در سال 1266 ش، سنگ قبر نگارینی در گورستان سلطنتی(صیدا) بدست آمد که(ویلیام سی موری)، به دنبال پژوهشهای اولیه و در کتاب(گزیده تاریخ یونان)، آنرا به عنوان سنگ گور اسکندر مقدونی معرفی کرد. تا به امروز نیز همه پژوهشگران، این فرضیه را پذیرفته اند. این سنگ قبر مشهور در موزه باستان شناسی استانبول نگهداری میشود. (وینسنزبرینکمن)، محقق آلمانی، پژوهشهای تازه ای را در مورد این سنگ قبر انجام داده است و فرضیه انتساب این سنگ قبر به اسکندر مقدونی را با قاطعیت رد میکند. او، با بهره گیری از دانش نوین مطالعات رنگ نگاری فرابنفش، رنگ های واقعی اثر را نیز بازسازی میکند. براساس مطالعات برینکمن، این اثر متعلق به سال320پیش از میلاد و از آن (ابرالونیموس) شاه ایرانی تبار (صیدا) در فینیقیه باستان و لبنان امروزی است. پژوهشهای برینکمن، جزئیات جالبی را از محتوای سنگ نگاره های اثر در اختیار میگذارد. مانند نگاره ایرانیانی با لباسهای گشاد و رنگین که سپرهایی با نگاره های مشابه نقشهای تخت جمشید به دست گرفته اند، که اطلاعاتی از چگونگی پوشاک آن زمان و رنگ آمیزی پارچه ها و دیگر ادوات میدهد. در بخشهای دیگر، نگاره هایی از شیر و خورشید، نبردهای پیادگان، سواران، شاهین یا عقاب، تیراندازی، شکار شیر و گوزن و زین افزار اسبان دیده میشود.

 

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

کوروش کبیر که به حق باید بزرگترین مصلح بشر خوانده شود، هم از طرف پدرش شاهزاده بود و هم از طرف مادرش. پدرش کمبوجیه، پسر کوروش اول، پسر چیش پیش از نوادگان هخامنش بود که زاد بر زاد بر قبایل پارسی حکم رانده بودند. مادرش(ماندانا) دختر(آشتیاگ) پسر (هوخشتره) پسر (خشتریته) پسر (فره ورتیش) بود که اینها نیز به نوبه خود زاد بر زاد بر قبایل ماد، فرمانروایی کرده بودند. از این نظر، کوروش، اصیل ترین فرد روی زمین از مقدس ترین خاندانهای ایرانی شمرده میشد که هم پارسها و هم مادها به اصالت و برتری او معترف بودند. او نابغه ای پر شفقت و انسان دوست و سازمان دهی، چیره دست بود. او بعد از پیروزی بر (آشتیاگ)، همه اعضای خاندان سلطنتی و رجال کشوری و لشگری ماد را مورد بخشایش و نوازش قرار داد و بدینوسیله،روسای قبایل ماد را منتگذار و فرمانبردار خویش ساخت. او نه مثل شاهان سامی نژاد میانرودان، دست به کشتار و غارت زد و نه مثل سربازانش اجازه داد به جان و مال رعایای شاه مغلوب، دست درازی کنند. او از جنگجویان ماد و پارس، ارتش کارآمدی تشکیل داد و به کمک آن در خلال سه سال، سرزمینهای دو سوی دریای خزر و خوارزم و مُغد و زرنگان و مَک کُران و نواحی شرقی خراسان را ضمیمه قلمرو خود کرد و فلات ایران را برای نخستین بار در تاریخ، زیر یک پرچم در آورد و شاهنشاهی پارس را تشکیل داد .

امیر حسین خنجی

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

کیوان شید ( شنبه )

نخستین روز هفته به نام کیوان شید، نامگذاری شده است که تشکیل شده است از کیوان + شید. بعد از مشتری بزرگترین سیاره شمرده میشود که 700 برابر زمین است. آنرا زحل نیز نامیده اند. شید به معنی نور و روشنایی است. از اینرو، روز نخست ایرانی حکایت از سیاره روشن و نورانی را دارد.

مهر شید ( یکشنبه )

روز دوم از هفته، مهرشید است که مهر آن به معنی دوستی و مهربانی است. در پهلوی میتراست. مهر برگرفته شده از آیین هفت هزار ساله میترایی است. مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است و در اوستا آمده است که هیچ چیز بر ایزد مهر پوشیده نخواهد بودئ. نامگذاری اینروز به مهرشید، حکایت از تعهدی است که بین مردمان باید برقرار باشد زیرا در ایران باستان پیمان شگنی و دروغ، بزرگترین گناهان به حساب می آمده است.

مه شید (دوشنبه )

مه برگرفته شده از ماه است که این نیز از آیین میترایی کهن ایران آمده است. خورشید و ماه از تندیسهای آیین میترایی بوده است که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش داشته است. سومین روز هفته در ایران باستان به نام این نماد خداوند نامگذاری شد و آنرا مه شید به معنی ماه روشن و نورانی نامگذاشتند.

بهرام شید (سه شنبه )

بهرام برگرفته از ورهرام، زبان پهلوی باستان است و از یک سو نام ستاره مریخ است. بهرام، ایزد پیروزی در ایران باستان شمرده میشده است و اندیشه نیاکان ما بر این بوده است که خداوند یکتا(اهورامزدا) نیروهایش را برای اجرا در بین فرشتگان خود تقسیم نموده است تا آنان را برای مردمان پیاده کنند. از اینرو بهرام، ایزد پیروزی نامیده شده بوده است و چهارمین روز هفته به نام روز پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه انسان بر بدیها و اهریمن ناگذاری شده است.

تیر شید (چهارشنبه)

تیر برگرفته شده از تیشتر پهلوی است. نیاکان ما تیر را ایزدان و نگهبان باران نامگذاری نموده اند و اینگونه میپنداشته اند که اهورامزدا برای یاری رسانی به کشاورزان و جلوگیری از خشکسالی و باروری زمین و سبز و سالم و پاکیزه ماندن جهان به ایزد باران فرمان میداده است که به یاری مردمان برسد. در کل این روز به نام روز روشنایی باران و خواست پروردگار برای حفظ طبیعت نامگذاری شده است.

اورمزد شید (پنجشنبه)

اورمزد نام دیگری از دهها نام اهورامزدا است که همه حاکی از قدرت و توانایی پروردگار است. این نام از واژه های پهلوی ارمزد- هرمزد- اورمزد- هورمزد- اهورامزدا- مزدا، گرفته شده است. از اینرو پنجمین روز هفته به نام روشنایی خدامند، نامگذاری شده است. از اینرو این واژه هنوز به گونه ای دیگر در شبهای جمعه برقرار است و هنوز تصور مردمان بر این است که شبهای جمعه، روز ارتباط با خداوند و فوت شدگان است.

ناهید شید (آدینه)

ناهید همان آنهیته یا آناهیتا است که ایزد آب قرار گرفته است. در اوستا، آناهیتا به صورت دوشیزه ای بسیار زیبا- قدی بلند و اندامی تراشیده نام نهاده شده است و نام دیگر ستاره ونوس نیز آناهیتا یا ناهید است. در کل، روز جمعه روز روشنایی آب و مظهر بخشندگی و عنایت پروردگار نامگذاری شده است.

 

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

دین ماد

دین مادها در هزاره اول ق.م، مبتنی بر اعتقاد به خدایان گوناگون و بت ها بوده برای پی بردن به اندیشه های مذهبی و به دست آوردن آگاهی لازم، بتوان مجسمه ها و بت های ابلیسان عجیب الخلقه و شگفت انگیزی که نیمی حیوان و نیمی آدمی بوده اند و یا حیوانات عجیب تخیلی که بدن شیر و بال عقاب و غیره داشته اند و از سرزمین های غرب مادها به دست آمده است را نام برد. ظاهرا کیش کاسیان و معتقدات بابلیان، در اندیشه های مذهبی مادها، تاثیر داشته است. شواهدی موید این امر میباشد که مراسم قربانی از دیرباز در ایران معمول بوده است. هرچند مدارک به دست آمده، بیشتر، از دوره هخامنشیان بوده است. نظیر قربانی هزار گاو بر آتنه تروا بدستور خشایار شاه، قربانی اسبان سفید برای رود استریمون توسط مغان و یا نقش برجسته استخر که بزغاله ای را برای قربانی میبردند، اما میتوان پذیرفت این گونه مراسم از دیرباز و پیش از هخامنشیان و در زمان مادها وجود داشته است.

زبان مادها

(استرا بون) معتقد است که زبان مادها به زبان پارسیان، آریاییان، باختریان و سغدیان شباهت داشته است. (دارمستتر) معتقد است زبان مادها با زبان اوستا مطابق بوده و بی شک زبان تکلمی آنان آریایی بوده است و همچنین با زبان پارسیها نیز قرابت و نزدیکی داشته است.

انقراض ماد و تاسیس امپراطوری هخامنشیان

کوروش کبیر که به جای پدرش کمبوجیه اول بر مسند فرمانروایی پارس تکیه زده بود، میکوشید تا در بین طوایف و اقوام مجاور نفوذ کند، سرکردگان نواحی مختلف را با خویش همداستان ساخته و پارس را از فرمانبرداری مادها برهاند. بنا به روایتی از (کتزیاس)، طی سه جنگ که بین پارسیان و مادها روی داد، مادها مغلوب پارسیان شدند. هرودوت مینویسد: لشکری که آستیاکس (آخرین پادشاه ماد)، جهت سرکوبی کوروش فرستاده بود توسط (هاراکوس) سردار لشگر مادها که کینه ای دیرینه نسبت به آستیاکس داشت، به کوروش کبیر پیوست. در جنگ دیگری که شخص آستیاکس در راس لشکری علیه کوروش کبیر آنرا رهبری میکرد، شکست خورد و خود نیز به اسارت افتاد. در این جنگ نیز لشکریان ماد بر وی شوریده و پادشاه خود را تسلیم کوروش کبیر کردند و موید این ماجرا، لوحه بابلی است که بر جا مانده و بدین گونه هخامنشیان پارسی به آسانی توانستند مادها را شکست داده و حکومت صدوپنجاه ساله آنان را در سال 550 ق.م، مضمحل سازد.

 

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

در مراسمی که در بیست و پنجم آذرماه به مناسبت نکوداشت سی امین سالگرد ثبت جهانی تخت جمشید برگزار شد، گواهینامه میراث جهانی به دست اندرکاران این مجموعه باستانی اعطا شد. رئیس دفتر منطقه ای یونسکو در تهران در این مراسم گفت: هم اکنون شش دهه است که ایران به عنوان عضو یونسکو فعال است. تا کنون 9 اثر در ایران به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده است. ارزش و اعتبار تخت جمشید سبب شده است که به یک سایت باستان شناسی منحصر به فرد تبدیل شده است. ایران به عنوان عضو کنوانسیون میراث جهانی و اولین مقام مسئول حفاظت از ارزشهای اثر میراث جهانی تخت جمشید است. جمهوری اسلامی ایران به مردم این کشور، جامعه جهانی یونسکو و کمیته میراث جهانی تعهد داده تمامی اقدامات لازم بر حفاظت دراز مدت از تخت جمشید را داشته باشد. گواهینامه میراث جهانی، توجه جهانیان را به تخت جمشید را جلب میکند. در عین حال این وضعیت میراث جهانی همراه با مسئولیت و تعهد سنگین ایران برای حفاظت و مدیریت این اثر است. (چونلی هان) اظهار امیدواری کرد: حفاظت و مدیریت تخت جمشید در سالهای آینده یکی از نمونه های برتر مدیریت میراث فرهنگی در کشور و منطقه شود.

 رئیس کمیسیون ملی یونسکو نیز در این مراسم گفت: یکی از دستاوردهای ایران در حوزه فرهنگ، ثبت تخت جمشید به عنوان میراث جهانی در یونسکو بود. در دهه های گذشته بر اثر حوادث مختلف از جمله بلایای طبیعی، جعل و سرقت، گنجینه های باستانی تخریب میشود. ثبت آثار تاریخی به عنوان میراث جهانی در این شرایط یک رقابت بر تعهد و حفظ میراث فرهنگی است. ثبت آثار تاریخی در فهرست میراث جهانی نیاز به اراده دارد. ارزش جهانی تخت جمشید به خاطر برخاستن ندای دادگری و انسان دوستی در این سرزمین است. تخت جمشید پیام رسان وحدت و یکرنگی تمام اعضای جامعه به مردم جهان است. تخت جمشید آلبومی از عناصر و مولفه های فرهنگ ایران است.

 

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

آنچه که آیین داریوش بزرگ بود، آیین خشایارشاه نیز بود. این دو هرچند که در اخلاق وصفات کمی با هم متفاوت بودند، اما خشایارشاه در دین و آیین، از داریوش بزرگ پیروی میکرده است و همان جملات و عبارات و مفاهیمی را که داریوش بزرگ در کتیبه های خود بکار میبرده را در کتیبه های خود ارائه داده است. ما نمی دانیم که آیا ماخذ و مبنای این جملات و عبارات چه منبعی بوده است و آیا داریوش بزرگ، راساً خود چنین عباراتی را انشا کرده و یا از متن و یا متونی مقدس اقتباس کرده است. اما نظر دوم منطقی تر بنظر می آید. یعنی داریوش بزرگ با توجه به متونی مقدس درباره اهورامزدا، متن نوشته های خود را تنظیم کرده است. مانند چنین عباراتی : (خدای بزرگ است اهورامزدا که آسمان را آفرید، که این زمین را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را از برای مردم آفرید. )

این جملات در آغاز اغلب کتیبه ها از داریوش بزرگ تا اردشیر سوم موجود است. در پایان اغلب کتیبه ها هم به چنین عباراتی بر میخوریم : آنچه که از کارهای نیک بوسیله من کرده شد جز اراده و خواست اهورامزدا نبود. او مرا و خاندانم و کشورم را نگاهبان باشد.

در قسمتی از یک کتیبه خشایار شاه چنین آمده است:

چون شاه شدم، یکی از این کشورها در حال شورش بود که به یاری اهورامزدا آنرا آرام و فرمانبر کردم، آنگاه در در میان این کشورها، جایی بود که مردم پرستش دیوها میکردند و پرستشگاه هایی از برای آنان ساخته بودند. بنابر اراده و خواست اهورامزدا، من آن پرستشگاه ها  را خراب کردم و همه جا گفتم که دیوان را نبایستی پرستید و فرمانم روان گشت. جایی که پیش از آن دیوان پرستیده میشدند، من در آنجا اهورامزدا را با فروتنی ستایش کردم و کارهایی این چنین کردم و همه را بنابر اراده و یاری اهورامزدا به انجام رسانیدم.

ای تویی که در آینده زنده خواهی بود، ای تویی که پس از این زندگی خواهد کرد، هرگاه برآنی تا در زندگی شادکام باشی، هرگاه خواهانی که در مرگ، آرام و آسوده باشی، راه اهورامزدا را برگزین.

 

 

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

روشهای ژئوفیزیکی نقش مهمی در آشکارسازی ساختارهای مدفون و تعیین آگاهانه محل حفاری و صرفه جویی در زمان و هزینه دارد. این روش پنج سال پیش در اطراف تخت جمشید آغاز شد و امسال با بررسی داده های این روش در پنج سال گذشته، مفید بودن استفاده از آن اثبات شده است.

دانش ژئوفیزیک به عنوان یکی از علوم زمین، دارای بخشهای گوناگونی است. مانند بخشی که به مطالعه زمین لرزه ها میپردازد. بخش دیگری از دانش ژئوفیزیک، ژئوفیزیک اکتشافی است. پیشینه کاربرد روشهای ژئوفیزیکی در باستان شناسی به چند دهه قبل باز میگردد. نخستین بار در اواسط دهه 1940  از این روش استفاده شد و سپس در شروع دهه 1950 با تمرکز بر روش مغناطیس سنجی این فعالیتها به انجام رسید. استفاده از روشهای لرزه نگاری با قدرت تفکیک بالا، روشهای رادار زمینی و ماهواره ای و همچنین تصویربرداری با پرتوهای فروسرخ از دهه 1980 در دسترس باستان شناسان قرار گرفته است. آشکار سازی ساختار معماری مدفون در خاک، مشخص کردن پلان بناهای مدفون، مشخص کردن بقایای پی ها و دیوارها و تعیین جنسیت آنها از قبیل خشت، آجر و سنگ، مشخص شدن بقایای مدفون راهها، سنگفرشها و آجرفرشها در زیر زمین از مزایای استفاده از این روش است.

تعیین محل آرامگاهها، پل ها و خندقها، محلهایی که در گذشته خاکبرداری شده و سپس با رسوبات جدید پر شده باشد، تعیین محل کوره های پخت سفال، کوره های ذوب فلز، محل خاکهای سوخته و خاکستر و تعیین محل چاله های باستانی، گورخمره ها و خمره های بزرگ نگهداری مواد غذایی از دیگر ویژگیهای روش ژئوفیزیک در باستان شناسی است.

در استفاده از روشهای ژئوفیزیکی، محدودیتهایی نیز وجود دارد. وجود آلودگیهای آهنی در خاک، کابلهای برق و فنس کشیهای موجود در منطقه مانع استفاده از این روش میشود. از روش ژئوفیزیک در شناسایی محوطه های تخت جمشید، تنگه بلاغی، شهر استخر، دشت حلقه مرودشت، جرجان و محوطه ربط در نزدیکی سردشت استفاده شده است.

مصاحبه با بابک امین پور ( باستان شناس )

 گزارش میراث آریا

 

 

 

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

*

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

شنبه 87 اسفند 3 6:36 عصر

بر گرفته از بلاگ تخت جمشید

 

 

اهورا هخا
تارنگار مستان