دین ماد
دین مادها در هزاره اول ق.م، مبتنی بر اعتقاد به خدایان گوناگون و بت ها بوده برای پی بردن به اندیشه های مذهبی و به دست آوردن آگاهی لازم، بتوان مجسمه ها و بت های ابلیسان عجیب الخلقه و شگفت انگیزی که نیمی حیوان و نیمی آدمی بوده اند و یا حیوانات عجیب تخیلی که بدن شیر و بال عقاب و غیره داشته اند و از سرزمین های غرب مادها به دست آمده است را نام برد. ظاهرا کیش کاسیان و معتقدات بابلیان، در اندیشه های مذهبی مادها، تاثیر داشته است. شواهدی موید این امر میباشد که مراسم قربانی از دیرباز در ایران معمول بوده است. هرچند مدارک به دست آمده، بیشتر، از دوره هخامنشیان بوده است. نظیر قربانی هزار گاو بر آتنه تروا بدستور خشایار شاه، قربانی اسبان سفید برای رود استریمون توسط مغان و یا نقش برجسته استخر که بزغاله ای را برای قربانی میبردند، اما میتوان پذیرفت این گونه مراسم از دیرباز و پیش از هخامنشیان و در زمان مادها وجود داشته است.
زبان مادها
(استرا بون) معتقد است که زبان مادها به زبان پارسیان، آریاییان، باختریان و سغدیان شباهت داشته است. (دارمستتر) معتقد است زبان مادها با زبان اوستا مطابق بوده و بی شک زبان تکلمی آنان آریایی بوده است و همچنین با زبان پارسیها نیز قرابت و نزدیکی داشته است.
انقراض ماد و تاسیس امپراطوری هخامنشیان
کوروش کبیر که به جای پدرش کمبوجیه اول بر مسند فرمانروایی پارس تکیه زده بود، میکوشید تا در بین طوایف و اقوام مجاور نفوذ کند، سرکردگان نواحی مختلف را با خویش همداستان ساخته و پارس را از فرمانبرداری مادها برهاند. بنا به روایتی از (کتزیاس)، طی سه جنگ که بین پارسیان و مادها روی داد، مادها مغلوب پارسیان شدند. هرودوت مینویسد: لشکری که آستیاکس (آخرین پادشاه ماد)، جهت سرکوبی کوروش فرستاده بود توسط (هاراکوس) سردار لشگر مادها که کینه ای دیرینه نسبت به آستیاکس داشت، به کوروش کبیر پیوست. در جنگ دیگری که شخص آستیاکس در راس لشکری علیه کوروش کبیر آنرا رهبری میکرد، شکست خورد و خود نیز به اسارت افتاد. در این جنگ نیز لشکریان ماد بر وی شوریده و پادشاه خود را تسلیم کوروش کبیر کردند و موید این ماجرا، لوحه بابلی است که بر جا مانده و بدین گونه هخامنشیان پارسی به آسانی توانستند مادها را شکست داده و حکومت صدوپنجاه ساله آنان را در سال 550 ق.م، مضمحل سازد.
بر گرفته از بلاگ تخت جمشید